SIĞINMACILAR VE GÖÇMENLERLE DAYANIŞMA DERNEĞİ
Uluslararası hukuk ve Türkiye Cumhuriyeti’nin uluslararası taahhütleri gereğince, Türkiye sınırları güvenli bir yer arayışında olan sığınmacılara açıktır. İster sığınmacı ister mülteci olun, durumunuz hakkında nihai bir karara varılması beklenmeden menşe ülkenize zorla geri gönderilmeniz uluslararası hukuka aykırılık teşkil eder.
Türkiye’de kalmak hayatınızda yeni bir başlangıçtır. Bu durum geçiminizi sağlamanın ve hayatınızı sürdürmenin yollarını bulmanız, yeni ve faydalı şeyler öğrenmeniz, yeni arkadaşlar edinmeniz ve Türk kültürünü öğrenmeniz anlamına gelmektedir.
Türk makamlarına ve BMMYK’ye uluslararası koruma için başvurduğunuzda ikamet etmeniz için Göç İdaresi Genel Müdürlüğü ve Valilikçe belirlenmekte olan şehirlerden birine yönlendirilirsiniz. Kalacağınız şehri seçme hakkınız yoktur. Kalacağınız şehir¬deki İl Emniyet Müdürlüğü Yabancılar Şube’ye kayıt yaptırmanız gerekir. Kayıt işlemleri tamamlandıktan sonra size hiçbir harca tabi olmayan üzerinde yabancı kimlik numaranızın bulunduğu “Uluslararası Koruma Başvuru Kayıt Belgesi” verilir. Bu belge ikamet şehrinizde yasal olarak ikamet etmeniz ve haklarınızdan yararlanmanızı sağlamaktadır. Kayıt işlemlerinin tamamlanmasından sonra başvuru sahibine mülakat tarihi, saati ve yerini belirten randevu belgesi verilmektedir.
Rehberde açıklanan tüm haklardan ve hizmetlerden yararlanmak için ise mülakatınızın tamamlanması ve mülakat sonucunda verilen yabancı kimlik numarasını içeren altı ay süreli “Uluslararası Koruma Başvuru Sahibi Kimlik Belgesi’ni” almanız gerekmektedir.
Geçim Masrafları
Türkiye’de uluslararası koruma başvurunuzun sonuçlanmasının ne kadar süreceği her dosyanın durumuna göre değişmektedir ve bunun için belirli bir süre bulunmamaktadır. Bu ne¬denle paranızı makul ölçülerde harcamanız sizin için yararlı olacaktır.
Öncelikle kalacak bir daire kiralamanız gerekir. Kiralar; konut tipine, ısınma sistemine (sobalı evler kaloriferli evlere göre daha ucuzdur), oda sayısına, konutun hangi şehirde olduğuna ve konutun şehir merkezine uzaklığına bağlı olarak değişkenlik göstermekle birlikte ortalama 250-350 TL arasındadır. Ayrıca elektrik, su, doğalgaz gibi faturalar ödemeniz gerekmektedir. Faturalar ise ayda yaklaşık 100-150 TL tutarındadır. Faturalarınızı zamanında ödemediğinizde gecikme zammı, elektrik, su ve doğalgazda kesinti uygulanmaktadır.
Gıda masrafı ayda yaklaşık 300 - 400 TL civarındadır. Gıda alış verişlerinizi bulun-duğunuz mahallede kurulan semt pazarlarından yaparsanız daha uygun fiyatlı ürünlere ulaşabilirsiniz. Türkiye’de mütevazı bir yaşam sürdürmek için kira, faturalar ve gıda masrafları için aylık ortalama 650-900 TL gerekmektedir.
Çalışma
Uluslararası koruma başvuruları sonuçlanan, mülteci veya ikincil koruma statüsü sahibi kişiler, bağımlı veya bağımsız olarak çalışabilmektedir. Mülteci veya ikincil koruma statüsü sahibi kişiye verilecek kimlik belgesi, çalışma izni yerine de geçmektedir. Bu statüleri almamış kişiler ise yabancıların çalışma izinleri hakkındaki genel hükümlere tabidir.
Türkiye’de yabancıların çalışma izni alabilmesi için hukuki bir engel olmamasına rağmen çalışma izni almak uzun prosedürlerin yerine getirilmesini gerekli kılar ve zaman alır. Ancak bazı sığınmacılar ve mülteciler yetkililerin izni olmadan çalışmaktadır. Bu durumda, izinsiz çalışan kişi iş yerinde bir sorunla karşılaşırsa, örneğin çalışırken yaralanırsa veya maaşı konusunda aldatılırsa yetkililer bu kişiye yasal olarak yardım edemezler. Ayrıca izinsiz çalışan kişi ve izinsiz işçi çalıştıran işveren para cezasına çarptırılabilir.
Çalışma izni ile ilgili ayrıntılı bilgi için bakınız: Haklar ve Haklara Erişim
Bildiğiniz her tür beceri veya zanaat sizin için avantajdır. Tüm bunlar geçiminizi sağlamak için kullanacağız araçlardır. Eğer yeni zanaat öğrenmek ve beceri edinmek istiyorsanız Halk Eğitim Merkezleri, yerel STÖ’ler, hayır kurumları, belediyeler, dini topluluklar ve BMMYK’nin uygulayıcı ortakları (SGDD ve İKGV) tarafından verilen bazı mesleki eğitim kursları bulunmaktadır.
Şehrinizdeki mesleki eğitim kursları hakkında bilgi edinmek için bakınız:
Boş Vakitleri Değerlendirme Sivil Toplum Örgütleri
Eğer hâlihazırda gidebileceğiniz bir kurs yoksa mesleki beceri edinmek amacıyla grup oluşturmayı düşünebilirsiniz. Grup oluşturduktan sonra yerel makamlara, Halk Eğitim Merkezlerine, STÖ’lere ve hayır kurumlarına gidip destek talep edebilirsiniz.
Ekonomik değeri olabilecek bir şey üretiyor olsanız bile bunu yasal bir kurum aracılığı ile satmalısınız. Bu konuda yerel örgütlerden (STÖ’ler, Halk Eğitim Merkezleri ve hayır kurumları) yardım talep edebilirsiniz.
Sağlık
Uluslararası koruma başvurusu veya statüsü sahibi ve vatansız olarak tanınan kişiler Türkiye’de genel sağlık sigortalısı sayılır. Bu kişiler 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu hükümlerine tabidir. Genel sağlık sigortasından faydalanacak kişilerden primlerini ödeyemeyecek durumda olanların primleri, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün bütçesindeki ödenekten sağlanır.
Acil bir sağlık hizmeti almanız gerektiğinde, hastanelerin acil servislerinden ücretsiz giriş yapabilirsiniz. Acil servisler, kişilerin yasal statülerine veya sigortalı olup olmamalarına bakılmaksızın herkese açıktır.
Bakınız: Sağlık Hakkı
Eğitim
Türkiye’de 06-13 yaş grubundaki bütün çocuklara eğitim öğretim zorunludur ve bu nedenle statüsüne bakılmaksızın bütün çocukların okullara kayıtlarının yaptırılması ve okula devam etmeleri gerekmektedir. Yerel makamlara kaydolduğunuzda ve yabancı kimlik numarasını içeren kayıt belgeniz olduğunda çocuğunuz “misafir öğrenci” olarak değil, “kayıtlı öğrenci” olarak kabul edilir. Türkiye’de okullar eğitime genellikle Eylül ayının ikinci haftasında başlamaktadır.
Türkiye’de devlet okulları parasızdır, ancak kırtasiye gibi ek harcamalar yapmanız gerekecektir. BMMYK, öğrenci belgesinin gönderilmesi durumunda her eğitim dönemi için bir sefere mahsus eğitim yardımı yapmaktadır.
Ayrıntılı bilgi için bakınız: Eğitim Hakkı
Sosyal Yardım
Sosyal yardım talepleriniz için ikamet ettiğiniz şehirdeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına yardım başvurusunda bulunabilirsiniz. SYDV’nin sınırlı bir bütçesi bulunmaktadır. Yardım verilip verilmeyeceği konusunda sosyal inceleme yapıldıktan sonra kurum tarafından karar verilmektedir.
SYDV’den yardım talep dilekçesi örneği için bakınız: Dilekçeler
Ayrıca şehrinizdeki BMMYK uygulama ortaklarına, Yabancılar Şube’ye ve diğer mültecilere sorarak veya şehrinizdeki sivil toplum örgütleriyle iletişime geçerek yardım veren kuruluşlar hakkında daha ayrıntılı bilgi alabilirsiniz.
Bakınız: Sivil Toplum Örgütleri
Ancak tüm bu kuruluşların kaynaklarının sınırlı olduğunu unutmayınız. STÖ’ler, hayır kurumları ve yardım talebinde bulunduğunuz diğer kurumlar gerçek yaşam koşullarınızı incelemek, örneğin evinize ziyarette bulunmak isteyebilirler. Eğer resmi olarak statü verilmiş bir mülteci iseniz, BMMYK’den yardım almak için başvuruda bulunabilirsiniz. Ancak BMMYK’nin kaynakları sınırlıdır. Çok az sayıda mülteci yardım alabilmektedir. Mali yardım talebinde bulunan mültecilerin yaşam koşulları ev ziyareti ve değerlendirme mülakatları ile incelenir.
Ayrıntılı bilgi için bakınız: Sosyal Yardım Hakkı
Dil
Türkiye Cumhuriyeti’nin resmi dili olan Türkçe, Altay dil grubundadır. Yazı dilinde Latin alfabesi kullanılır. Türkiye’de Türkçe öğrenirseniz yaşam daha kolay olacaktır. Halk Eğitim Merkezleri yabancılar için ücretsiz Türkçe kursları vermektedir. Ancak, bu ücretsiz kursların açılması için en az 10 kişiden oluşan katılımcı gerekmektedir. Kurs kayıt işlemleri için yardıma ihtiyacınız olduğunda şehrinizde varsa BMMYK uygulayıcı ortaklarından (SGDD ve İKGV) veya diğer STÖ’lerden danışmanlık ve destek alabilirsiniz.
Size faydalı olacak Türkçe bilgisi ve cümle yapılarına ulaşmak için bakınız: Mini Sözlük